30/10/09

Etnografie Solsticial


La Tierra de Miranda ye rica an fiestas solsticiales ne l período de Ambierno, zde l die 23 de Dezembre até al meio de l més de Janeiro. L museu nun çcurou estas tradiçones bibas i podemos ber alguas figuras de Carochos, Farandulos, Chocalheiros i Cécias, que saen a la rue ne ls bários festeijos desta época natalícia. Ua de las tradiçones mais apreciada ye l "Carocho i la Bielha", que a 27 de Dezembre de cada anho, die de S. João Eibangelista na Liturgie Romana, percorre l'aldé de Custantin, poboaçon de l cunceilho de Miranda de l Douro.De manhãzinha cedo, puls caminos atrecidos, depuis de "zamjuar", l Carocho i la Bielha, acumpanhados por un grupo de tocadores de fraita pastoril ó gaita de foles, caixa i bombo i por un grupo de pauliteiros de Miranda, percorren la poboaçon recolhendo la smola pa la fiesta de S. João. Ls pauliteiros cantan a la puorta de cada bezino i l Carocho i la Bielha, beilçan al ritmo de ls strumientos musicales, dan saltos, fázen trejeitos i dízen graçolas.L Carocho apersenta-se cun un fato de panho grosseiro, ancho i mal atropelado. Apersenta la cabeça cubierta cun ua máscara de couro, que le cobre la frunte até al cachaço, donde pende un rosairo de carretas de linhas, yá bazies. Nas manos suporta un grande garfo de madeira cun que recolhe las peças de fumeiro; chouriços, chouriços, costielhas, oureilhas i pies de cochino.La Bielha ó "Tié Biélha" beste saia, chambre de chita stampada, lenço chinés na cabeça, xaile a a tiracolo, un rosairo de castanhas assadas al cachaço i un saco (surron) ne l'ombro squerdo. Na mano dreita traç ua estaca cun que recolhe la smola de chouriças i outras peças que le ban dando pulas casas.Cul resultado de la smola pagan la fiesta. Las peças de fumeiro, pies, oureilhas i costielhas de cochino, son para fazer la cena quemunitária, que se rializa antes de l Anho Nuobo, a 29 ó 30 de Dezembre. Na cena participan todas las pessonas de la poboaçon i outras cumbidadas puls mardomos de la fiesta.

Ls Trajes de Lhino


Tan típicas cumo las fiestas populares son las bestes tradecionales mirandesas.
L'home mirandés beste camisa de lhino caseiro i burel pardo, feito an telares manuales, calçon cun picados a l'altura de ls zinolhos, polainas cun bibos de baeta berde, jaqueta ó rabona cun picados na cauda, ne ls punhos i bibos de baeta na gola. L gorro mediebal bicorne cun bibos de baeta berde marca persença custante. Calça çapatones grossos, ferrados cun crabos. Ne l trajo domingueiro sustitui l burel por saragoça brilhante i l gorro por chapeiron de feltro, aba onze.
A mulhier apersenta-se cun camisa de lhino, lhenço garrido, de seda ó lhana, franjado, çamarra ó "jaqué", cun barras de beludo, de saragoça ó de panho preto fulgente. La camisa de lhino ten folhos i quaije caneluras ne l cachaço i ne ls punhos, subressaindo l jaleco de seda policroma i faixa burmeilha a la cinta. Cumponen inda l'andumentária femenina l saiote de baeta burmeilha, azul, berde ó amarielha, cun barras de beludo preto ó de saragoça picada, i, subre este, la saia de saragoça ó de burel, cun ua barra de beludo i 22 palmos de ruoda, la roçar l carcanhal. Subre todo esto, l manto d'ir a a missa, «mantilha» ó «rebocilho».
A mirandesa calça meias brancas de lhino i çapatos de bezerro branco liso, cun ó sin punteira, cun correias de bezerro i borla picada cun ilhós i ua lengueta, atrabessada an forma d'asas de paixarina subre l peito de l pie.