24/12/09

Buonas Fiestas!

Buono Natal i Buonas Fiestas!

La lhagona de l Balhe de la Baglina esta Chena!!!


Hoije pula manhana quando sali la rue i olhei pa la lhagona de l Balhe de la Baglina para minha admiraçon staba chena!!!

23/12/09

Passeio açpuis de le niebe

E cumo nun dixaba de ser you y oscar fumos a ber la niebe pul monte...




Açpuis de andarmus un cacho habie unas arboles que nun nus queriem deixar passar!!!


La grande nebada an Cicuiro!!





Hoije de manhana acurdei cun muita niebe... Nunca tenie bisto tanto!!

27/11/09

Lhuita de buis ne l balhe de la Baglina



Eiqui esta ua foto que yâ fui tirada l'alguns tiempos, ne l die de Páscoa açpuis de la missa.
Fui ua grande lhuita de buis i proporcionou un bun momiento.

30/10/09

Etnografie Solsticial


La Tierra de Miranda ye rica an fiestas solsticiales ne l período de Ambierno, zde l die 23 de Dezembre até al meio de l més de Janeiro. L museu nun çcurou estas tradiçones bibas i podemos ber alguas figuras de Carochos, Farandulos, Chocalheiros i Cécias, que saen a la rue ne ls bários festeijos desta época natalícia. Ua de las tradiçones mais apreciada ye l "Carocho i la Bielha", que a 27 de Dezembre de cada anho, die de S. João Eibangelista na Liturgie Romana, percorre l'aldé de Custantin, poboaçon de l cunceilho de Miranda de l Douro.De manhãzinha cedo, puls caminos atrecidos, depuis de "zamjuar", l Carocho i la Bielha, acumpanhados por un grupo de tocadores de fraita pastoril ó gaita de foles, caixa i bombo i por un grupo de pauliteiros de Miranda, percorren la poboaçon recolhendo la smola pa la fiesta de S. João. Ls pauliteiros cantan a la puorta de cada bezino i l Carocho i la Bielha, beilçan al ritmo de ls strumientos musicales, dan saltos, fázen trejeitos i dízen graçolas.L Carocho apersenta-se cun un fato de panho grosseiro, ancho i mal atropelado. Apersenta la cabeça cubierta cun ua máscara de couro, que le cobre la frunte até al cachaço, donde pende un rosairo de carretas de linhas, yá bazies. Nas manos suporta un grande garfo de madeira cun que recolhe las peças de fumeiro; chouriços, chouriços, costielhas, oureilhas i pies de cochino.La Bielha ó "Tié Biélha" beste saia, chambre de chita stampada, lenço chinés na cabeça, xaile a a tiracolo, un rosairo de castanhas assadas al cachaço i un saco (surron) ne l'ombro squerdo. Na mano dreita traç ua estaca cun que recolhe la smola de chouriças i outras peças que le ban dando pulas casas.Cul resultado de la smola pagan la fiesta. Las peças de fumeiro, pies, oureilhas i costielhas de cochino, son para fazer la cena quemunitária, que se rializa antes de l Anho Nuobo, a 29 ó 30 de Dezembre. Na cena participan todas las pessonas de la poboaçon i outras cumbidadas puls mardomos de la fiesta.

Ls Trajes de Lhino


Tan típicas cumo las fiestas populares son las bestes tradecionales mirandesas.
L'home mirandés beste camisa de lhino caseiro i burel pardo, feito an telares manuales, calçon cun picados a l'altura de ls zinolhos, polainas cun bibos de baeta berde, jaqueta ó rabona cun picados na cauda, ne ls punhos i bibos de baeta na gola. L gorro mediebal bicorne cun bibos de baeta berde marca persença custante. Calça çapatones grossos, ferrados cun crabos. Ne l trajo domingueiro sustitui l burel por saragoça brilhante i l gorro por chapeiron de feltro, aba onze.
A mulhier apersenta-se cun camisa de lhino, lhenço garrido, de seda ó lhana, franjado, çamarra ó "jaqué", cun barras de beludo, de saragoça ó de panho preto fulgente. La camisa de lhino ten folhos i quaije caneluras ne l cachaço i ne ls punhos, subressaindo l jaleco de seda policroma i faixa burmeilha a la cinta. Cumponen inda l'andumentária femenina l saiote de baeta burmeilha, azul, berde ó amarielha, cun barras de beludo preto ó de saragoça picada, i, subre este, la saia de saragoça ó de burel, cun ua barra de beludo i 22 palmos de ruoda, la roçar l carcanhal. Subre todo esto, l manto d'ir a a missa, «mantilha» ó «rebocilho».
A mirandesa calça meias brancas de lhino i çapatos de bezerro branco liso, cun ó sin punteira, cun correias de bezerro i borla picada cun ilhós i ua lengueta, atrabessada an forma d'asas de paixarina subre l peito de l pie.

29/06/09

Ls carros de l buis

Tamien zaparecírun ls tradicionales carros de buis, cun ruodas i eixes de madeira, que demandában ls bielhos, streitos i sinuosos caminos, térreos i poeirentos, an todos ls sítios de l nuosso termo, specialmente ne ls períodos de la “acarreija”, de la recolha de l feno, ne l período de la perparaçon de la sementeira i transporte de stierco, na recolha de lhenhas i matos, ne l transporte de piedra i outros materiales para custruçon de casas i obras públicas na aldé.
Estes carros de madeira, cun cancelas de dibersos tamanhos, feitios i funcionalidades, éran puxados por ua parelha de bacas.
I, quando la carrada era demasiado pesada, atrelaba-se mais ua “junta”, delantre, cujo tirante de cuorda, dobrada i retorcida, angataba por cima de l jugo de la purmeira parelha, na “cabesnalha” de l carro.
Ls carros éran feitos por artífices de la region, outilizando madeira de frezno, na cumposiçon de las ruodas (cambas i cambones) i de l eixe, bien cumo de uolmo, choupo i de carbalho, nas restantes peças i cancelas.
Ls carros de bacas, fúrun sustituídos por potentes i ruidosos tratores agrícolas, cun reboques, que percorren lhongas çtáncias an pouco tiempo, beneficiando de melhores i mais amplos acessos, transportando bolumosas cargas, cun eiquenomie de tiempo i de outros meios.
Anque de la scasseç de meios houmanos, la agricultura atual, mecanizada, permite fazer mais i melhor, mas solo ne ls spácios de maior dimenson.
Recentemente, houbiste ua tentatiba de reflorestaçon, an pequeinhos i alternados spácios, cun spécies mal enquadradas, face a la custituiçon de l tierra i, subretodo, a la scassa dimenson i a las orlas cunfinantes, adonde la begetaçon natiba, spessa i ambasora, assombra i abafa tales plantaçones, mal cuidadas i, por esso, cundenadas al ansucesso, na quaije totalidade.

06/04/09

Usos i tradiçones



La alimentaçon diária, era sóbria i pouco dibersificada, na maior parte de las famílias. De manhana, sin ir a la mesa, tomaba-se l pequeinho-almuorço (zaiunar), comendo un pedaço de pan ó torrada, a las bezes cun chicha de cochino, giralmente cozida ne l die anterior. Ls homes habituados, bubian ua golada de augardiente, ó un copo de bino. Solo alguas famílias más abastadas, tomában l sou café cun lheite. Depuis de l meidie, comie-se l almuorço, giralmente cumpuosto por "Caldo"- cozido cun lhegumes, patata i un pedaço de chicha de cochino;ó patata cozida cun chicha de cochino. A la nuite, depuis de l toque de las trindades, serbia-se la "cena" (na beç de l jantar), cumpuosta outra beç pul "caldo" i algun pedaço de chicha que sobeijasse de l almuorço. L "caldo" (an beç de la sopa), era cunfecionado an pote de fierro fundido, adonde se cozian quaije todos ls alimentos diários i, tamien, ne ls dies festibos, pus naqueilhes tiempos, nun habie rede de gáç para uso doméstico i, las botijas que agora se usan, solo mui recentemente chegórun a la nuossa aldé. Ne ls dies de la matança de l cochino, de la lhimpa, bodas ó batizados, a quemido era más abundante i más dibersificada. Poré, estes dies custituían scepçon nas regras alimentares de la nuossa quemunidade! Las pessonas de la nuossa aldé, noutros tiempos, bibiran cun difilcudades! Tenien alimentaçon regular, mas pouco dibersificada. Nun passában fame, mas alimentában-se sobriamente, a la base de bastante pan de centeno, cozido l forno caseiro, i de la chicha de cochino ( quenhon salgado i fumeiro). Siempre houbiste bastante fruita de la época, cunsumida cumo cumplemento alimentar inestimable. L boieiroe l pastor, lhebában un naco de pan i, a las bezes, un pedacinho de chicha de cochino, cozida. L lheite de cabra, alhá pul campo, tamien serbia para l pastor fazer uas "caldos" (pedaços de pan cun lheite), ó buber uas goladas, sin l fermentar. A maior parte de l ganados i de las manadas de bacas (familiares), tenien ua cabrita, cujo lheite era aprobeitado, tamien, para bender ó oufertar al bezino, más abastado, que nun prescindia deste produto matinal, ó para alguien de la família, que necessitasse deste alimento special, por ser criança ó por star doente. Assi i to, la nuossa quemunidade de outrora, sabie recebir ls sous amigos, an dies de fiesta, casamento ó batizado, cun refeiçones más abundantes, stufando un frango, ó sacrificando ua rés la fin de tener chicha suficiente para la família i cumbidados.

25/03/09

Formaçon de la noussa quemunidade



An Cicouro, cumo yá atrás referimos, nunca houbiste eiducaçon pré-scolar. I ne l ansino básico, solo tubimos las quatro classes (1º;2º:3º: i 4º anho). La nuossa scuola Purmária fui inaugurada an 1940, mas ancerrou an 2005 por falta de crianças an eidade scolar. Antes de la nuossa Scuola Purmária antrar an funcionamento, poucos cicouranos frequentában l ansino básico, normalmente, ambora bastantes soubissen lher i screbir. Lhoinge de l grandes centros ourbanos, cun famílias numerosas i çpondo de scassos recursos eiconómicos, poucos pais tubírun ls filhos a studar “fura de puortas”, até décadas de 1940/1960. I ls nuossos alfaiates, artífices, costureiras, çapateiros, carpinteiros, ferreiros, barbeiros, pedreiros i outros, daprendírun la sue profisson ne l teta familiar, ó por acumpanhamento temporário de outros artífices, na tierra ó nas aldés bezinas, sin tenéren frequentado ua fábrica ó ouficina, cun maquinarie adequada i técnicas apuradas de trabalho i de fabrico. Aliás, por falta de recursos i de meios eissenciales, an Cicouro, nanhun de l nuossos artífices eiqui eiserceu la sue arte an sclusibo, acumulando sues oubras i trabalhos cun atibidades agrícolas i cumplementares, nua eiquenomie familiar de susisténcia, pus l zampenho de la sue arte nunca dou para grandes aforros nin para custituir riqueza. Esta situaçon, splicaran fato de la permanente emigraçon para la cidade i para l strangeiro, de l nuossos moços trabalhadores. Recentemente, ténen sido ministrados cursos antensibos de formaçon ne l ámbito de la agricultura, pecuária i silbicultura, frequentados por alguns cicouranos, cujo ampato ye eirreberente ne l teta de la nuossa quemunidade, demasiado ambelhecida. Ls nuossos emigrantes ténen singrado para alhá frunteiras, nun solo meros trabalhadores, mas tamien cumo gestores i ampresários. Ls nuossos artífices, la que yá fazimos refréncia, siempre briosos i cumpetentes, apesar de la sue scassa formaçon scolar i de base. Nas fuorças militares i militarizadas, siempre tubimos bastantes graduados i alguns ouficiales ó eiquiparados. I, cun formaçon académica, tenemos cunterráneos padres, médicos, beterinários, anfermeiros, adbogados, porsores i outros, que demandórun outras paraiges para oubtíren sues lhicenciaturas i stágios cumplementares. Porén, l eisercício de sues profissones ocorre fura de puortas porque, an Cicouro, nunca houbiste nin hai cundiçones suficientes para ua acupaçon rentable.

Cuntinaçon, Lhocalizaçon, relebo i ambiente lhocal

Ls percipales i bielhos caminos, streitos, cun lheitos eirregulares i sinuosos, fúrun alargados i lhimpos, pula Junta de Freguesie, permitindo melhor circulaçon de máquinas agrícolas i ate de carros lhigeiros. Percipal curso de auga, “L Rieiro de Cicouro”, nace na zona de l Lhameirones, goteija até al Bal de l Prado, adonde recibe auga de bários nacentes, hoije cumbergentes para la represa ó açude, atrabessa la aldé ne l sentido norte/sul i eilhi bebe de alguns poços, chafarizes i fuontes, que outrora, fúrun l solo meio de abastecimento de auga para l cunsumo doméstico i bebedouros de ganado. Passa, depuis pula zona assoreada i fértil de l “Horticos i Lhinhares”, segue antre campos de pastaige, baldios i matos, recibe augas, ne l Ambierno i ampeço de la primabera, de outros nacentes i pequeinhos riachos, sous afluentes, até atingir l termo de San Martico. Ambora mantenha auga corrente na aldé, “Horticos i Lhinhares”, to l anho, solo ne l Ambierno i ampeço de la Primabera, ten curso permanente an to la sue stenson.

Cuntina

08/03/09

Lhocalizaçon, relebo i ambiente lhocal


Cicuiro ye ua de las dezassete freguesies de l Cunceilho de Miranda de l Douro, ne l Çtrito de Bergáncia. Ten cerca de 14,8 kn² de superfície i faç parte de l Praino Mirandés, ne l nordeste de Trás-los-Montes.Ten poucas eilebaçones i pequeinhos bales, quaije todos cumbergentes para l curso de auga percipal, que nace junto a la frunteira cun Spanha, atrabessa la aldé i terá sido, cierta mente, un de l eilemientos naturales, que atraiu i fixou ls purmeiros acupantes deste spácio, recóndito i pouco coincido.L sou punto más alto, cun cerca de 915n, chimpa na base de l “Castielho de la Serra de Cicuiro”, la norte, na frunteira cula Spanha.L punto más baixo, cun cerca de 726n, chimpa junto al molino de baixo, an “Matança”, la sudoiste, ne l lhimite cun S.Martino. Ten ua cunfiguraçon obal, amperfeita, i cunfina la norte cula probíncia spanhola de Castilha i Lyon, la nacente cun Custantin i S.Martino, i poente cun S.Martino.Ambora la norte seia lhimitada por ua lhinha demarcada i bien definida, la nacente, sil i poente, l lhimite ye custituído por múltiplos segmentos de reta, subre muros, matos i carreirones, que poucas pessonas conhecen, ambora steia sinalizado, cun placas de la Zona Associatiba de Caça, zde 1995.La strada Municipal nº542, ye la percipal bie de acesso, probeniente de Miranda de l Douro, sede de l cunceilho, que desta cerca de 19 kn de la aldé de Cicuiro. Asfaltada i funcional, atrabessa i sirbe la aldé, zde meados de l séc. passado, ambora tenga puntos peligrosos, nessa trabessia, pus la sue passaige pula parte norte, circundando la zona urbanizada, tenerie sido más fácele i acunselhable.

(CONTINA)

02/03/09

Cuntinaçon de las Ouriges i fundaçones de Cicuiro


L nuosso abade, nesses tiempos i an tales circunstáncias, fui la antidade más amportante desta lhocalidade (Paróquia), adonde eisercia amplos i múltiplos poderes.Apesar de l Tratado de Alcanhiças, firmado an 12-09-1297, tener fixado las lhinhas de frunteira, antre Pertual i Spanha, las sucessibas i duradoiras guerras antre pertueses i castelhanos, que perdurórun até al séc.XBIII, fazirun oscilar ls lhimites de fato, antre ls dous países, specialmente nesta zona de “raia seca”, para norte i para sul, antre Puebla de Sanabria i Bergáncia; Alcanhiças i Miranda de l Douro.I, oubbiamente, Cicouro i las demales aldés bezinas, nesses tiempos de guerras permanentes, tiran passado por situaçones mui defíceles.Assi i to, la Eigreija terá garantido, anton, algua stabilidade admenistratiba porque, para alhá de l más, la sue hierarquia nun staba diretamente dependente de l poder político central i la religion cristiana era quemun als pobos de ambos ls lhados de la frunteira.Cula ounion i mudança de la Diocese de Miranda para Bergáncia, an 1780, i cula amplementaçon de la República, an 1910, l nuosso “Abade i Paróquia de Cicouro”, perdírun la preponderáncia de outros tiempos.La Junta de Freguesie i la Cámara Municipal, atrabeç de l sous representantes, assumiran l poder admenistratibo i político, relegando l poder paroquial para ámbito más restrito.Aliás, la “Bielha Abadie” i la “antiga Capielha de Santo Amaro”, son marcos stóricos, que ebidenciórun, de cierto modo, la decadéncia de l poder paroquial de outros tiempos, anque, ambas, tenéren sido oubjeto de restauro i reconstruçon recentes:

-La purmeira sob la égide de la Junta de Freguesie;

-I, la segundo, por promessa dun “Cicourano”, deboto de Santo Amaro.

Mas, lhoinge de l grandes centros ourbanos i de la sede de poder político central, l cunceilho de Miranda de l Douro i, por cunsequéncia, la aldé de Cicouro, nun beneficiórun de la riqueza i de l progresso resultantes de la “epopeia de l çcubrimentos”, que transformórun la bida de l nuossos portos marítimos i de muitas praças comerciales de l lhitoral, ambora ls nuossos soldados i marinheiros tamien téngan participado nesse amprendimento nacional, an finales de la eidade média.Pul cuntrário! Na lhuita culs bezinos spanholes, tamien por causa de la definiçon de l “domínios de para alhá mar”, stubimos a la cabeça d'a maior parte de las ambestidas terrestres de l castelhanos i de outros ambasores, pagando l eilebado précio de sermos ”raianos de l anterior”, siempre an zbantaige, an relaçon als cuncidadones de l lhitoral!Assi i to, apesar de la sue pequeneç i lhocalizaçon geográfica, la nuossa aldé nun morriu i ten mantido l sou percurso stórico, cun alguns sucessos i bastantes cuntrariedades, cujo registo merece dibulgaçon por este i por outros meios.La Junta de Freguesie, mobilizadora de la nuossa quemunidade cebil, fizo crecer la aldé culbras i struturas eissenciales, ne l ámbito de l ansino, bias de quemunicaçon, abastecimento de auga i luç eilétrica, saneamento i outras acessibilidades, apesar de l fracos recursos financeiros i de la scasseç de meios houmanos ne ls tiempos recentes.

13/02/09

Ouriges i fundaçon de Cicuiro


Nun ancontramos dados suficientes i siguros,an registos i arquibos fiables, subre las ouriges de l nome "Cicuiro",i de la fundaçon de la nuossa aldé.
La palabra "Cicuiro", dízen que ye de ourige celta, assi cumo "Cércio"..
Ls celtas, ouriundos de l centro de la ouropa, chegórun a la Península Eibérica por bolta de l séc.VI i V la.c..
Acupórun zonas de l anterior, de acesso defícel, la Norte de l riu Douro i noutros lhocales de l anterior de l nuosso paíç, adonde eidificórun pequeinhas fortificaçones, designadas "castros" i "citánias", de planta arredondada i oublonga, cun piedra solta, cujas habitaçones, próssimas i ourdenadas, éran cubiertas cun scobas i colmo.
Era un pobo de pastores i guerreiros, cun sprito de clana i de defesa de la sue tribo; tenie ls sous diuses naturales. Cultibaba la arte de adibiinhar, mediante sacrifícios, i prestaba culto als sous heiróis, cun rituales funerários de inumaçon, an urnas ó fossas de piedra cun montíclo, depositando spólio de l defuntos al lhado.
La sue eiquenomie baseaba-se na pastorícia i algua agricultua, sporática i rudimentar, junto ó drento de l própios Castros, cun ancursones i pilhaiges frequentes.
Ls Lhusitanos, nuossos antepassados más próssimos, comandados por Biriato i por Sertório, éran çcendentes de las tribos de "Celtiberos".
Nun ancontramos bestígios de la "cultura castreija", ne l nuosso termo.Mas hai un sítio chamado "Castros", próssimo de "Peinha Redonda i Molineira" adonde custa tener habido tentatiba de fixaçon de l purmeiros habitantes deste lhugar (comentairo berbal de pessonas antigas).
L nome de la nuossa aldé, aprece tener eiboluído, de "Sicuiro" para "Sicouro" i depuis "Cicuiro", trocando l S einicial pul C.
Hai quien diga, que esta designaçon probeio de la palabra "Sequeiro" ó "siqueiro", por eisistiren, neste lhugar, amplos spácios de secadal.
Custa, tamien, que esta lhocalidade terá sido aprobeitada, noutros tiempos, para la criaçon de ganado, cujas piels (cuiro ó couro) éran curtidas por eiqui, fato que terá anfluenciadoa designaçon "Si+Cuiro" ó "Si+Couro" que, por aglutinaçon, dou "Sicuiro" ó "Sicuiro".
L dialeto "mirandés", porbentura más antigo de l que la nuossa aldé, anfluenciou la "toponímia", ó seia, la chamaçon de muitos sítios i lhugares deste spácio frunteiriço, adonde pertueses i spanhóis cumbibírun i lhitigórun, noutros tiempos, mas tamien se misturan i anfluencian mutuamente.
Na "lhenguaige mirandesa", lhocal i primitiba, la chamaçon terá sido "Sicuiro", que eiboluiu para "Sicouro, depuis, "Cicuiro" por anfluéencia de la lhenguaige oural i scrita, usada pula Eigreija i ne ls serbícios públicos, que nun reconhecian, naqueilhes tiempos, l "mirandés" cumo lhéngua ouficial.


(CONTINUA)

09/02/09

Antrada

Ye possible, que Cicouro yá eisistisse an 1143, reconhecida i cunfirmada pula Santa Sé, ne l anho 1179.
Ye possible que esta aldé tenga tido habitantes de ambas las nacionalidades, perseguidos pula justícia, alguns judius cumo acuntiu an alguas poboaçones bezinas.
I possible la eigreija matriç steia presente na formaçon desta pequeinha aldé, pus antigamente CICOURO chamaba-se “Quinta de S.Jon”, apesar de nun tenermos probas siguras se fui miesmo “Quinta de S.Jon”.
De l registos eisistentes na Junta de Freguesie de Cicouro, custa tamien que Cicouro celebrou durante alguns anhos tamien la fiesta an honra de Nuossa Senhora de la Luç.
Tamien outros registos fiables documentan, que Custantin i Anfainç custruíran l “regalengo dependente de l Mosteiro de Moruella” até la criaçon de la diocese de Miranda de l Douro., an 1515.
Na rebista Filandar, nº15, anho 2004, pág.59, custa que Cicouro an 1527 cuntaba culapenas 28 habitantes.
Ne l anho 1706, Cicouro yá aparecie ne l cunjunto de 23 Freguesies de l Cunceilho de Miranda de l Douro.
Ne ls registos locales na posse de la Junta de Freguesie, ne ls manuscritos, nin siempre stan datados i son defíceles de traduzir ebidencian la referida preponderáncia de l poder paroquial ne ls habitantes desta aldé.
La nuossa aldé, cumo paróquia terá sido amportante, nesses tiempos.
Tubo un Abade, possiblemente coadjubado por outros padres, l que nun sucediu na maior parte nas nuossas aldés bezinas.
L redadeiro Abade, fui l Rerº., Francisco Manuel Albes, pariente próssimo de l “célebre” Abade Baçal.